به عقیده کارشناسان استفاده از سنگ های زینتی در ایران به حدود 5 هزار سال پیش باز می گردد.
پادشاهان هخامنشی از سنگ فیروزه نیشابوری برای دادن هدیه استفاده می کردند و امروز هم این سنگ در کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپا مشتریان فراوانی دارد .
در دوران بعد از اسلام هم در راستای علمی تر کردن این نوع سنگها تلاش های زیادی انجام شده است و دانشمندان ایرانی در این زمینه کتابهایی را تالیف کرده اند که از مهم ترین آنها می توان به کتاب الجماهر فی الجواهر اثر ابوریحان بیرونی به زبان عربی و رسال جوهریه اثر خواجه نصیرالدین طوسی به زبان فارسی اشاره کرد .
امروزه حدود 100 کانی در شمار سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی قرار میگیرند و تجارت این سنگها یکی از پرسودترین تجارتها در دنیا به شمار میآید و ارزش تولید و تجارت جهانی سنگهای قیمتی بر اساس اطلاعات و آمار منابع خارجی به بیش از هزار میلیارد دلار میرسد، و در این حوزه کشورهایی چون تایلند، برزیل و هندوستان از شهرت بسیاری برخوردارند و تنها دلیل آن استفاده از فرصتها، جذب سرمایهگذار و بازاریابی در این حوزه است.
در ایران 70 نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد و ذخایر معدنی سنگهای قیمتی کشور، بیشتر سنگهای نیمه قیمتی هستند. فیروزه ، عقیق، رزکوارتز، آمیتیست، آندولوزیت، تیانیت، کریزوکلا، وارازیت ، دُر، باباقوری، چشم گربه ، چشم ببر، جاسپر، گارنت و اپیدوت از انواع سنگهای نیمه قیمتی موجود در ایران هستند و البته باید به مروارید خلیج فارس نیز اشاره کرد که شهرت جهانی دارد .
در این میان استان همدان در کنار استانهای قم، خراسان، کرمان، اصفهان، سمنان و کردستان دارای جایگاه مناسبی در زمینه مناطق دارای معادن سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در کشور به شمار میرود .
به طور دقیق باید گفت که استان همدان جزو4 استان برتر کشور در زمینه دارا بودن معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی است اما متاسفانه تاکنون نتوانسته جایگاه واقعی خود را در کشور بیابد .استان همدان به عنوان یک استان کوهستانی که در آن رشته کوه های زاگرس و کوه الوند وجود دارد، یکی از نقاط زرخیز از نظر سنگهای معدنی است که تاکنون 15 نوع سنگ زینتی همچون تورمالین، کیاستولیت، استارولیت، حدید تخت، گارنت، رزکوارتز، کوارتز شیری، آندولوزیت، اپیدوت، کیانیت، یاقوت کبود، مالاکیت، گرانیت و… است.
به طور قطع فرآوری صحیح این گونه سنگها و جلوگیری از خامفروشی موجب ارزش افزوده بسیاری میشود و علاوه بر آن میتواند نقش اساسی در ایجاد اشتغال نیز داشته باشد و از سوی دیگر کارشناسان اقتصادی بر این باورند که نرخ سرمایهگذاری در این بخش بسیار کمتر از بخشهای دیگر صنعتی است و سرمایه زیادی برای کار نمیخواهد.
فرآوری سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی علاوه بر اینکه میتواند اشتغالزایی داشته باشد و تولید آن بیشک ارزش افزوده بالایی به همراه خواهد داشت میتواند با صادرات ارزآوری نیز داشته باشد، موضوعی که علیرغم ظرفیت فراوان در همدان، به آن توجه نشده است و در زمینه فرآوری سنگهای قیمتی و صادرات آن اقدام خاصی صورت نگرفته است.
لزوم ورود سرمایهگذاران و توجه به بخش خصوصی بهرهبردار به حوزه سنگهای نیمهقیمتی سنگهای نیمهقیمتی و قیمتی باید مانند اتحادیه طلا و جواهر، ساماندهی شود و مشکلات سرمایهگذاران و کارگران نیز در شورای حمایت از معدن حل شود.
در حال حاضر 80 تولیدکننده سنگ قیمتی- نیمهقیمتی در همدان فعال است که میتوان با ایجاد بازارچههای فروش، شرکت در نمایشگاههای تخصصی خارجی، برگزاری تورهای تخصصی بازرگانی برای این رشته بازار فروش ایجاد کرد.
آینده روشن تولید و فرآوری سنگ های قیمتی در استان همدان
با راه اندازی شهرک سنگ های تزئینی و حمایت مسئولان و جذب سرمایه گذاران به این صنعت پر سود و با بهره برداری مناسب از معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، استان همدان به قطب تولید ، فرآوری و صادرات سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در کشور تبدیل می شود که این امر در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده در استان هم تاثیر بسزایی خواهد داشت و مرهم کوچکی بر زخم بیکاری جوانان
